Zasady wykonywania zawodu psychologa. Co należy wiedzieć?

​W 2025 roku zawód psychologa w Polsce przechodzi istotne zmiany legislacyjne, mające na celu uregulowanie zasad jego wykonywania oraz powołanie samorządu zawodowego psychologów. Nowa ustawa, przygotowana przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, wprowadza szereg kluczowych zmian, które mają na celu podniesienie standardów świadczeń psychologicznych oraz ochronę tytułu zawodowego "psycholog".​ Co warto na ten temat wiedzieć? Kto ma prawo wykonywania zawodu psychologa w 2025 roku? Czytaj dalej, a poznasz wszystkie istotne informacje.

Zawód psychologa jako zawód zaufania publicznego

Nowe przepisy potwierdzają, że zawód psychologa jest zawodem zaufania publicznego, a tytuł zawodowy "psycholog" podlega ochronie prawnej. Oznacza to, że posługiwanie się tym tytułem jest zastrzeżone dla osób spełniających określone kryteria. Wykonywanie zawodu psychologa polega na udzielaniu pomocy psychologicznej osobom w potrzebie – nic więc dziwnego, że państwo chce przejąć kontrolę i pieczę nad wykonywaniem tego zawodu. To na tym tle trwają prace związane z dopuszczeniem do wykonywania profesji psychologa dopiero z dniem wpisu na regionalną listę psychologów-zawodowców. Dziś wystarczy ukończenie studiów na kierunku psychologia oraz uzyskanie tytułu zawodowego (magistra). Państwo chce się też zająć prowadzeniem postępowań dyscyplinarnych wobec psychologów-amatorów. Jak już podkreśliliśmy, są to osoby wykonujące zawód zaufania publicznego!

Uzyskanie prawa do świadczenia usług psychologicznych

Co jest kluczowe, by mieć prawo wykonywania zawodu psychologa w Polsce w 2025 roku?

1. Istotne jest ukończenie w Polsce jednolitych studiów magisterskich na kierunku psychologia lub studiów pierwszego i drugiego stopnia na kierunku psychologia.
   
2. Należy posiadać pełną zdolność do czynności prawnych oraz korzystać z pełni praw publicznych.​
   
3. Nie można mieć zasądzonej kary pozbawienia wolności za przestępstwo umyślne, ścigane z oskarżenia publicznego (ani jakiejkolwiek innej formy kary).
   
4. Znajomość języka polskiego w stopniu umożliwiającym pracę.
   

Jak czytamy na oficjalnej rządowej stronie:

"Prawo wykonywania zawodu psychologa powstaje z chwilą dokonania wpisu na listę psychologów prowadzoną przez Regionalną Izbę Psychologów. Z uwagi jednakże na fakt, iż samorząd zawodowy psychologów (w tym Regionalne Izby Psychologów) nie został utworzony, nie istnieją organy uprawnione do przeprowadzania procedury wpisu na listę. W rezultacie psychologowie nie mogą uzyskać potwierdzenia (...) w Rzeczypospolitej Polskiej, a jedynie legitymują się tytułem zawodowym magistra na kierunku psychologia."

Uznanie kwalifikacji zdobytych za granicą – kto może wykonywać zawód psychologa w Polsce?

Zgodnie z przepisami ustawy prawo do wykonywania zawodu psychologa w Polsce mogą uzyskać również osoby, które posiadają kwalifikacje do uprawiania zawodu psychologa nabyte w państwie członkowskim Unii Europejskiej, a także – w wyjątkowych przypadkach – w państwach trzecich. Jeśli osoba posiada dyplom wydany w państwie innym niż państwo członkowskie, może zostać uznany za równoważny z dyplomem UE, o ile spełnia określone warunki. Decyzje w tym zakresie zapadają zgodnie z przepisami o zasadach uznawania kwalifikacji zawodowych nabytych w państwach innych niż Polska, a proces weryfikacji prowadzi minister właściwy do spraw pracy. On też odpowiada za czynności związane z dopuszczeniem psychologów do pracy.

Co grozi  osobie nieposiadającą prawa wykonywania zawodu psychologa, ale świadczącej takie usługi?

Zgodnie z aktualnie obowiązującym prawem, określonym w art. 61 ustawy o zawodzie psychologa i samorządzie zawodowym psychologów (Dz.U. 2019 poz. 1026, t.j.), świadczenie usług psychologicznych przez osoby nieposiadające prawa wykonywania zawodu psychologa jest wykroczeniem i podlega karze.

Art. 61 wyraźnie stanowi, że:

„Osoba, która świadczy usługi psychologiczne, nie mając prawa wykonywania zawodu psychologa, podlega karze ograniczenia wolności albo grzywny.”

Co istotne, orzekanie w takich przypadkach następuje w trybie przepisów o postępowaniu w sprawach o wykroczenia. Oznacza to, że sprawą może zająć się sąd rejonowy, a osoba wykonująca zawód nielegalnie może zostać ukarana podobnie jak za inne wykroczenia – grzywną (np. do 5000 zł) lub karą ograniczenia wolności (np. obowiązkiem prac społecznych).

Ten przepis ma na celu ochronę pacjentów przed osobami bez odpowiednich kwalifikacji, a także zabezpieczenie rzetelności zawodu psychologa jako profesji zaufania publicznego. W praktyce jednak egzekwowanie tych przepisów bywa trudne, ponieważ obecnie nie istnieje jednolity, ogólnopolski rejestr psychologów z prawem wykonywania zawodu. Temu właśnie ma zaradzić nowelizowana ustawa i planowane utworzenie samorządu zawodowego psychologów oraz oficjalnej listy psychologów.

Zmiany w zawodzie psychologa i samorząd zawodowy – co należy wiedzieć?

Nowa ustawa przewiduje utworzenie samorządu zawodowego dla psychologów, który będzie odpowiedzialny za nadzorowanie i dbanie o jakość usług świadczonych przez osoby zajmujące się udzielaniem świadczeń psychologicznych osobom dorosłym i dzieciom, a także sprawdzaniem, czy są one zgodne z zasadami etyki zawodowej.

Samorząd ten będzie składał się z Krajowej Izby Psychologów oraz regionalnych izb, działających na poziomie województw. Co będzie należało do głównych zadań samorządu?

• Sprawowanie pieczy nad należytym wykonywaniem zawodu.​
  
• Reprezentowanie i ochrona interesów zawodowych psychologów.​
  
• Prowadzenie listy psychologów uprawnionych do wykonywania zawodu. ​
  

To, że jesteś magistrem psychologii w najbliższej przyszłości może już nie wystarczyć. Jeśli chcesz legalnie otworzyć gabinet psychologiczny i uzyskać możliwość posługiwania się tytułem zawodowym psychologa, będziesz musiał uzyskać wpis na listę psychologów.

Kto będzie posiadać kwalifikacje do wykonywania zawodu psychologa? Osoba, która uzyskała tytuł zawodowy magistra (studia pierwszego stopnia na kierunku psychologia i studia drugiego stopnia na kierunku psychologia lub jednolite studia magisterskie) i wpis na listę. Będziesz mieć prawo wykonywania zawodu z dniem wpisu do Regionalnej Listy Psychologów.

Pamiętaj, by na bieżąco sprawdzać, co dzieje się w kwestii projektu ustawy o zawodzie psychologa – jak już wspomnieliśmy, rząd szykuje zmiany.

Samorząd psychologów – struktura i kompetencje

W projektowanej ustawie dużą wagę przywiązuje się do utworzenia samorządu zawodowego psychologów, który ma funkcjonować jako struktura niezależna, złożona z Krajowej Izby Psychologów oraz regionalnych izb psychologów. Organy te będą odpowiedzialne nie tylko za prowadzenie listy osób uprawnionych do wykonywania zawodu, lecz także za prowadzenie postępowań dyscyplinarnych wobec psychologów, którzy naruszają zasady etyki zawodowej lub działają niezgodnie z przepisami.

Najwyższym organem samorządu ma być Krajowy Zjazd Psychologów, który ustala ogólne kierunki działania samorządu, wybiera władze oraz opiniuje zmiany w przepisach dotyczących zawodu. Dzięki tej strukturze samorząd ma być niezależny w wykonywaniu swoich zadań i podlegać jedynie ustawie, co ma gwarantować profesjonalizm, transparentność i wysoki poziom świadczonych usług w całym kraju.

Psychologowie a działalność naukowa i dydaktyczna

W projekcie ustawy podkreślono również znaczenie prowadzenie badań naukowych i prac rozwojowych w dziedzinie psychologii oraz działalności dydaktycznej w zakresie psychologii. Kto uzyskuje prawo wykonywania zawodu psychologa, ten ma nie tylko prawo, ale i obowiązek rozwijać swoje kompetencje!

Wyzwania i kontrowersje

Mimo pozytywnego odbioru wielu zapisów nowej ustawy. W praktyce, ze względu na liczne wady prawne i legislacyjne w aktualnej formie projektu, wiele osób ją krytykuje.

Niektóre środowiska zwracają uwagę na potencjalne trudności związane z organizacją samorządu oraz obawiają się nadmiernej biurokratyzacji procesu związanego z wpisem na regionalną listę psychologów. Dyskusje koncentrują się także wokół kwestii odpowiedzialności zawodowej i etyki w kontekście nowych regulacji. ​

Jedno jest pewne: uregulowanie kwestii związanych z uzyskiwaniem prawa do wykonywania zawodu, utworzenie samorządu zawodowego oraz ochrona tytułu "psycholog" mają na celu podniesienie jakości usług psychologicznych i zwiększenie zaufania społecznego do przedstawicieli tej profesji.

• Interesujesz się kwestią dopuszczenia do wykonywania zawodu psychologa nabytego na drodze wpisu listy psychologów?  
• Chcesz wiedzieć, jak uzyskać prawo wykonywania zawodu w innych krajach?
• Nie chcesz przeoczyć informacji na temat Krajowej Izby oraz Regionalnych Izb Psychologów?
  

Zaglądaj regularnie na bloga Calendesk. Będziemy tu informować o kolejnych zmianach.