Jak zostać notariuszem w Polsce? Wszystko na temat tego zawodu

Notariusz to osoba wykonująca jeden z najbardziej prestiżowych i odpowiedzialnych profesji prawniczych w Polsce. Pełniąc funkcję osoby zaufania publicznego, notariusz czuwa nad bezpieczeństwem obrotu prawnego, sporządzając akty notarialne i poświadczając ważne czynności prawne. Droga do tego zawodu jest wymagająca i wieloetapowa, ale oferuje stabilność zawodową oraz satysfakcję z pełnienia kluczowej roli w systemie prawnym.​

Kim jest notariusz i jakie są jego obowiązki?

Notariusz to prawnik powołany przez Ministra Sprawiedliwości, który działa jako osoba zaufania publicznego. Jego głównym zadaniem jest sporządzanie aktów notarialnych, które mają charakter dokumentów urzędowych. Do obowiązków notariusza należy m.in.:

• sporządzanie umów sprzedaży nieruchomości, testamentów, umów darowizny, poświadczeń, protokołów;
• przyjmowanie na przechowanie dokumentów, pieniędzy i papierów wartościowych.

Od notariusza wymagaj się zapewnienia bezpieczeństwa prawnego czynnościom, które wymagają szczególnej formy i autorytetu.​

W Polsce notariusze są niezależni w wykonywaniu swoich obowiązków, ale podlegają nadzorowi Ministra Sprawiedliwości oraz samorządu notarialnego. Ich działalność regulowana jest przez ustawę z dnia 14 lutego 1991 r. – Prawo o notariacie. Notariusz po ukończeniu aplikacji musi działać zgodnie z prawem, zachowując bezstronność i poufność, a także dbać o interesy wszystkich stron czynności notarialnej.

Notariusz to zawód, który wymaga nie tylko wiedzy prawniczej, ale także wysokich standardów etycznych i odpowiedzialności.​

Jak zostać notariuszem w Polsce? Wymagania formalne i ścieżka edukacyjna

Droga do zostania notariuszem nie jest łatwa. Kandydat na notariusza musi spełnić szereg wymagań formalnych. Przede wszystkim konieczne jest ukończenie wyższych studiów prawniczych i uzyskanie tytułu magistra prawa. Jeśli kandydat jest absolwentem studiów zagranicznych, kierunek studiów zostanie uznany tylko wtedy, gdy spełnia określone w Polsce kryteria równoważności kształcenia.

Następnie należy odbyć aplikację notarialną, która trwa 3 lata i 6 miesięcy, oraz zdać egzamin notarialny. Po pozytywnym wyniku egzaminu kandydat musi odbyć co najmniej dwuletnią asesurę notarialną, po której może ubiegać się o powołanie na stanowisko notariusza przez Ministra Sprawiedliwości.​

Alternatywnie, osoby posiadające tytuł naukowy profesora lub stopień naukowy doktora habilitowanego nauk prawnych, a także ci, którzy przez co najmniej 3 lata wykonywali zawód adwokata, radcy prawnego, sędziego lub prokuratora, mogą ubiegać się o powołanie na notariusza bez konieczności odbywania aplikacji notarialnej. W takich przypadkach wymagane jest jednak zdanie egzaminu notarialnego oraz spełnienie pozostałych wymogów formalnych.​

Aplikacja notarialna – przebieg i struktura

Aplikacja notarialna to specjalistyczne szkolenie zawodowe, które ma na celu przygotowanie kandydatów do wykonywania zawodu notariusza. Obejmuje ona zarówno zajęcia teoretyczne, jak i praktykę w kancelarii notarialnej.

Przed przystąpieniem do egzaminu każdy kandydat musi zgłosić się do właściwej izby notarialnej i złożyć niezbędne dokumenty wraz ze wspomnianym wnioskiem o dopuszczenie. Cała procedura poprzedzająca uzyskanie tytułu notariusza wymaga precyzyjnego spełnienia formalności oraz potwierdzenia niekaralności i nieskazitelności charakteru.

W trakcie aplikacji aplikanci zdobywają praktyczne umiejętności, ucząc się sporządzania aktów notarialnych, poświadczeń, protokołów oraz innych czynności notarialnych. Aplikacja notarialna trwa 3 lata i 6 miesięcy.  Kończy się egzaminem notarialnym, który sprawdza zarówno wiedzę teoretyczną, jak i praktyczne umiejętności aplikanta.

Egzamin notarialny składa się z części pisemnej i ustnej. Część pisemna trwa trzy dni i obejmuje rozwiązywanie zadań praktycznych, takich jak sporządzanie projektów aktów notarialnych. Część ustna polega na odpowiedzi na pytania z zakresu prawa cywilnego, rodzinnego, handlowego oraz prawa o notariacie. Po zdaniu egzaminu notarialnego i odbyciu asesury kandydat może ubiegać się o powołanie na notariusza przez Ministra Sprawiedliwości  – to wtedy uzyskuje status notariusza i staje się osobą zaufania publicznego. Składa wówczas ślubowanie, w którym zobowiązuje się „uroczyście jako notariusz powierzone mi obowiązki wypełniać należycie, w postępowaniu swym kierować się zasadami godności i uczciwości”.

Notariusz ma również obowiązek przestrzegania przepisów prawa, w tym m.in. ustawy – Prawo o notariacie, aktów prawa miejscowego oraz zasad etyki zawodowej. Jego zadania obejmują m.in. dokonywania czynności notarialnych takich jak sporządzanie aktów poświadczenia dziedziczenia, umów sprzedaży nieruchomości, testamentów, a także obliczanie i pobieranie należnych podatków i opłat zgodnie z obowiązującą taksą notarialną.

Zarobki notariusza zależą od liczby i rodzaju realizowanych czynności, lokalizacji kancelarii oraz formy organizacyjnej (np. podjęcia zatrudnienia lub samozatrudnienia).

Alternatywne drogi do zawodu notariusza

Czy istnieje inna ścieżka do zawodu notariusza? Jak wynika z Prawa o notariacie, do egzaminu notarialnego składanego przed komisją bez odbycia aplikacji notarialnej mogą przystąpić osoby, które w Rzeczypospolitej Polskiej:
1) posiadają stopień naukowy doktora nauk prawnych;
2) przez okres co najmniej 4 lat w okresie nie dłuższym niż 6 lat przed złożeniem wniosku o dopuszczenie do egzaminu były zatrudnione na stanowisku referendarza sądowego, starszego referendarza sądowego, asystenta prokuratora, asystenta sędziego lub były zatrudnione w Sądzie Najwyższym lub w Trybunale Konstytucyjnym i wykonywały zadania odpowiadające czynnościom asystenta sędziego;
3) po ukończeniu wyższych studiów prawniczych przez okres co najmniej 4 lat w okresie nie dłuższym niż 6 lat przed złożeniem wniosku o dopuszczenie do egzaminu wykonywały na podstawie umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej wymagające wiedzy prawniczej czynności bezpośrednio związane z czynnościami wykonywanymi przez notariusza w kancelarii notarialnej;
4) po ukończeniu wyższych studiów prawniczych przez okres co najmniej 4 lat w okresie nie dłuższym niż 6 lat przed złożeniem wniosku o dopuszczenie do egzaminu były zatrudnione w urzędach organów władzy publicznej i wykonywały wymagające wiedzy prawniczej czynności bezpośrednio związane ze świadczeniem pomocy prawnej na rzecz tych urzędów;
5) po ukończeniu aplikacji legislacyjnej przez okres co najmniej 4 lat w okresie nie dłuższym niż 6 lat przed złożeniem wniosku o dopuszczenie do egzaminu były zatrudnione w urzędach organów władzy publicznej lub w państwowych jednostkach organizacyjnych i wykonywały wymagające wiedzy prawniczej czynności bezpośrednio związane z tworzeniem projektów ustaw, rozporządzeń lub aktów prawa miejscowego;
6) zajmują stanowisko radcy Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej;
7) zdały egzamin sędziowski, prokuratorski, adwokacki, radcowski lub komorniczy.

Z dokumentu tego wynika też, że do egzaminu notarialnego składanego przed komisją bez odbycia aplikacji notarialnej mogą przystąpić również osoby, które przez okres co najmniej 4 lat w okresie nie dłuższym niż 6 lat przed złożeniem wniosku o dopuszczenie do egzaminu były zatrudnione w międzynarodowym organie sądowym, w szczególności w Trybunale Sprawiedliwości Unii Europejskiej lub Europejskim Trybunale Praw Człowieka i wykonywały zadania odpowiadające czynnościom asystenta sędziego.

W takich przypadkach konieczne jest jednak spełnienie określonych wymogów formalnych oraz uzyskanie zgody Ministra Sprawiedliwości na przystąpienie do egzaminu. Kandydaci muszą złożyć odpowiednie dokumenty, w tym m.in. potwierdzenie zatrudnienia, wykaz wykonywanych czynności oraz opinie przełożonych. Ministerstwo Sprawiedliwości po weryfikacji zgłoszenia może dopuścić kandydata do egzaminu notarialnego bez konieczności odbycia aplikacji, o ile uzna, że jego doświadczenie zawodowe rzeczywiście odpowiada zakresowi praktyki wymaganej od aplikantów.

Choć ścieżki alternatywne są rzadziej wybierane, stanowią realną możliwość dla osób z dużym doświadczeniem zawodowym w sektorze prawnym, które chcą zmienić swoją specjalizację i stawiają na karierę notariusza.

Zarobki notariusza, czyli ile zarabia się w kancelarii notarialnej?

​Zarobki notariusza zależą od wielu czynników, takich jak lokalizacja kancelarii, doświadczenie zawodowe, forma zatrudnienia oraz liczba i rodzaj obsługiwanych klientów. Średnie miesięczne wynagrodzenie brutto notariusza wynosi około 9 430 zł, co przekłada się na roczne dochody rzędu 113 160 zł brutto. Jednak notariusze prowadzący własne kancelarie w dużych miastach, takich jak Warszawa czy Kraków, mogą osiągać znacznie wyższe dochody, sięgające nawet kilkudziesięciu tysięcy złotych miesięcznie. Wynika to z większego zapotrzebowania na usługi notarialne w aglomeracjach oraz możliwości obsługi bardziej skomplikowanych i dochodowych transakcji.​

Na wysokość zarobków wpływa również forma zatrudnienia. Notariusze zatrudnieni na umowę o pracę w kancelariach notarialnych zazwyczaj otrzymują wynagrodzenie w przedziale od 8 000 do 17 000 zł brutto miesięcznie. Z kolei ci, którzy prowadzą własne kancelarie, mają potencjał do osiągania wyższych dochodów, ale muszą również ponosić koszty związane z prowadzeniem działalności, takie jak wynajem lokalu, zatrudnienie personelu czy inwestycje w marketing.

Specjalizacja w określonych dziedzinach prawa, takich jak obsługa transakcji międzynarodowych czy nieruchomości, może przyczynić się do zwiększenia przychodów notariusza. Warto również zaznaczyć, że stawki za usługi notarialne są regulowane przez rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości, które określa maksymalne opłaty za poszczególne czynności, jednak notariusze mają możliwość oferowania niższych cen w zależności od umowy z klientem. ​

Calendesk – cyfrowe wsparcie w prowadzeniu kancelarii notarialnej

Współczesna kancelaria notarialna to nie tylko miejsce sporządzania aktów – to także dobrze funkcjonujące biuro obsługi klienta, w którym efektywność organizacyjna ma ogromne znaczenie. Tu z pomocą przychodzi Calendesk – nowoczesny program do zarządzania kancelarią online: umawianiem spotkań, rezerwacjami czy harmonogramem pracy. Notariusze, którzy korzystają z Calendesk, mogą oferować swoim klientom możliwość umawiania wizyt online, co znacząco upraszcza codzienne funkcjonowanie kancelarii. Automatyczne powiadomienia SMS i e-mail przypominają klientom o terminach wizyt, redukując liczbę nieobecności i pomyłek w grafiku.

Calendesk to również ogromne wsparcie w zakresie zarządzania płatnościami i komunikacją. Dzięki integracji z systemami płatności elektronicznych, kancelaria może pobierać opłaty za czynności notarialne w sposób zautomatyzowany i bezpieczny, co znacznie usprawnia codzienną pracę. Platforma umożliwia także prowadzenie prostego CRM – bazy danych klientów, pozwalająć na łatwe zarządzanie dokumentacją i historią współpracy.

Podsumowując: notariusz to osoba zaufania publicznego. Zawód ten to wyjątkowo odpowiedzialna funkcja w systemie prawnym, wymagająca nie tylko rozległej wiedzy, ale i wysokiego poziomu etyki zawodowej. Ścieżka do jego uzyskania jest długa – od ukończenia studiów prawniczych, przez aplikację i asesurę, aż po egzamin i powołanie przez Ministra Sprawiedliwości. Istnieją również alternatywne drogi zawodowe, zarezerwowane dla osób z bogatym doświadczeniem prawniczym. Niezależnie jednak od obranej ścieżki, każda z nich wymaga determinacji i rzetelnego przygotowania.